به گزارش خبرنگار حقوقی ایسنا، دکتر محقق داماد در همایش ویژه شصتمین سالگرد بزرگداشت جهانی حقوق بشر به بررسی نگاهی به مبانی فلسفی و معرفت شناختی اعلامیه جهانی حقوق بشر، برداشت‌های متفکرین اسلامی پرداخت و اظهار کرد: بسیاری از اصول حقوق بشر در کلیه‌ی ادیان وجود داشته اما در عین حال با انتشار اعلامیه حقوق بشر بسیاری این اصول را بدیع و تازه دانسته‌اند.
وی با تاکید بر اینکه اصل حیات مندرج در اعلامیه حقوق بشر موضوع جدیدی نیست، با طرح این سوال که نقطه‌ی جدید و بدیع بودن این اصول کجاست، گفت: حق حیات و آدم‌کشی در ادیان الهی و قوانینی که منابع آن پادشاهان بوده تا قبل از اعلامیه حقوق بشر به عنوان حکم ممنوع بوده؛ اما در اعلامیه حقوق بشر مساله تغییر کرده و آدم‌کشی از این نظر ممنوع است که حق بشری را از بین می‌برد.
وی با تاکید بر اینکه زیباترین بیان در مورد حق حیات در قرآن مجید آمده، گفت: حق حیات در قرآن مجید هم حق و هم تکلیف است از این جهت حق است که وقتی فردی فرد دیگری را کشت اولیای دم می‌توانند از حق‌شان بگذرند یا نگذرند.
محقق داماد افزود: طبق نظر غربی‌ها اگر حیات حق بشری باشد انسان حق دارد خودش را بکشد اما اگر حق و تکلیف باشد در این صورت خودکشی تجاوز به امانت الهی محسوب می‌شود.
وی بر اصول کرامت بشری و عدالت به عنوان اصول پیش فقهی تاکید کرد و افزود: هستی کرامت کافی نیست بلکه آن را باید در بایستی بیاوریم. از وجود اصل کرامت در مباحث حقوقی باید بتوانیم استنتاج کنیم که این کار ساده نیست.
وی با تاکید بر اینکه اگر به عدالت به عنوان قاعده‌ای هم عرض با قواعد دیگر فقهی نگاه کنیم به جایی نخواهیم رسید و مشکلی را حل نخواهیم کرد، افزود: وقتی می‌توانیم مشکلات را برطرف کنیم که عدالت را در طول قواعد فقهی قرار بدهیم.
محقق داماد به بررسی تشخیص مصداق عدالت پرداخت و افزود: عقول بشری قدرت تشخیص عدالت را دارد و عقل، قاضی و داور به مفاهیم عدالت است.
به گزارش ایسنا، حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر کاظم قاضی‌زاده در ادامه به بررسی نگاهی به اصل کرامت انسانی در پرتو اندیشه اسلامی پرداخت و اظهار کرد: افراد موظف به احترام به انسان‌های باتقوا، ایثارگر و رعایت حقوق آن‌ها هستند اما در موضوع کرامت انسانی در صدر اسلام نگاه‌های متفاوتی وجود داشته است.
وی گفت: در صدر اسلام برخی فضلیت، ایمان و عمل را موجب تفاوت‌های اقتصادی می‌دانستند و در دیدگاه دوم برای عرصه کرامت و فضلیت افزوده وجود چنین افزودنی‌ها را لازم نمی‌دانستند.
قاضی‌زاده افزود: در روش حضرت علی (ع) تساوی حقوق کسانی که تفاوت در درجات دینی دارند، دیده می‌شود و انسان‌ها فارغ از افزودنی‌ها از منظری برابر برخوردار بودند.
در ادامه دکتر ضیایی بیگدلی به بررسی مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه، اشتراکات و موارد افتراق پرداخت و اظهار کرد: حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه به طور جداگانه در طول سال‌های متوالی گسترش پیدا کرده است. حقوق بشر در زمان صلح و حقوق بشر دوستانه مربوط به حمایت از قربانیان جنگی است که در پایان سال 1960 مسائلی در رابطه با این دو حقوق مطرح شده است.
این استاد دانشگاه شهید بهشتی افزود: امروزه حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه از حیث افقی از یکدیگر متمایز هستند حقوق بشر حقوق همگانی در هر زمانی حتی در زمان جنگ و در هر مکان حتی در مکان مخاصمات حاکم است. در حالی که حقوق بشر دوستانه حقوق حمایتی در مخاصمات است.
وی گفت: حقوق بشر دوستانه سطح رفتار با افراد را ارتقاء می‌دهد و هر دو حقوق با حقوق حمایتی از افراد سرکار دارد و بخشی از حقوق بشر دوستانه از میثاقین حقوق مدنی و سیاسی الهام گرفته است.
ضیایی بیگدلی با بررسی تفاوت‌های حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه پرداخت و گفت: بخشی از حقوق بشر، حقوق سیاسی و مربوط به شکل حکومت است که این موضوع در حقوق بشر دوستانه جایگاهی ندارد. حقوق بشر در چارچوب سازمان ملل متحد شکل گرفته اما حقوق بشر دوستانه در خارج از سازمان شکل گرفته است.
وی تفاوت حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه را شکلی خواند و گفت: سازوکار حمایتی حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه متفاوت است.
این استاد دانشگاه افزود: سازمان عفو بین‌المللی کارهای افشاءگری را انجام می‌دهد اما کمیته بین‌المللی صلیب سرخ این کارها را انجام نمی‌دهد.
ضیایی بیگدلی افزود: امروز تفاوت‌های حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه بیش از گذشته در حقوق بین‌الملل مشهود است و دلیل آن گسترش اجرای حقوق بین‌الملل بشر در زمان و مکان است.
به گزارش ایسنا، در ادامه دولت‌رفتار به بررسی نسبت اعلامیه جهانی حقوق بشر و حقوق ملت در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پرداخت و اظهار کرد: با توجه به موازین اعلامیه جهانی حقوق بشر و مقررات حقوق اساسی در موضوع آزادی عقیده با نسبتی از تساوی مواجه هستیم اما با سلسله قواعد و حق‌های مقید از جمله آزادی بیان نیز مواجه هستیم و بخشی از حقوق مقید شده اما قیدها امکان برداشت‌های فراتر از اعلامیه در آن‌ها وجود دارد.
وی به بررسی شناسایی، اجرا و تدوین اعلامیه جهانی حقوق بشر در قانون اساسی ایران پرداخت و گفت: تدوین‌ها درباره قواعد مربوط به موازین حقوق بشری است و شناسایی حقوقی به طور ماهوی وجود دارد و در بحث تضمین‌ها نیز با توجه به وجود برخی قیدها، ناچار نتوانسته تاثیرگذار باشد.
دکتر عابدی نیز در این همایش به بررسی حق بر تابعیت و اصل دادرسی منصفانه؛ پارادوکس یا واقعیت؟ تحول در رویه‌ی قضایی ایران پرداخت و اظهار کرد: حق بر تابعیت یکی از حقوق بنیادی افراد است.
وی بر لزوم داشتن تابعیت تاکید کرد و گفت: افراد بی‌تابعیت وضعیت بغرنجی دارند و برخی رابطه تابعیت را قراردادی دانسته اما به عقیده بنده رابطه تابعیت یک رابطه‌ی حاکمیتی است.
عابدی افزود: با صدور رای دیوان عالی کشور در سال 1347 به دادگاه‌ها اجازه ورود در بررسی حق تابعیت داده شده است و حق بر تابعیت با اصل دادرسی منصفانه تناقض ندارد بلکه مکمل یکدیگر هستند. حق بر تابعیت پارادوکس نیست بلکه واقعیت است.
به گزارش ایسنا، در ادامه دکتر سجادپور به بررسی اعلامیه جهانی حقوق و دیپلماسی چندجانبه پرداخت و اظهار کرد: حقوق دارای لایه‌ی پیچیده از جمله لایه‌های مذهبی، امنیتی، انسانی، فرهنگی، تمدنی، سیاسی حاکمیتی و حقوق بین‌الملل است و این لایه لایه بودن گاهی به اندازه کافی فهم نمی‌شود.
وی به بررسی وضعیت حق وتو در شورای ملل پرداخت و گفت: امنیت چین به حقوق بشر بستگی دارد و به همین لحاظ این کشور از حق وتو کمتر استفاده می‌کند.
سفیر سابق ایران در ژنو در تعریف دیپلماسی چندجانبه گفت: دیپلماسی چندجانبه یک فرایند دیپلماتیک ماورای دو دولت است.
سجادپور افزود: هنجارسازی، تنظیم مکانیزم‌های نظارتی، کمک‌های فنی، ظرفیت‌سازی در زمینه‌های فنی، بهداشتی و اقتصادی از جمله کارکردهای دیپلماسی چندجانبه است.
وی به بررسی چالش‌های دیپلماسی چندجانبه و حقوق بشر پرداخت و گفت: حقوق بشر یک کالای سیاسی بسیار جالب است و برای اینکه دولت‌ها نشان دهند وضع‌شان خوب است یا برای کوبیدن رقبا و مخالفان و بر هم ریختن سیستم‌های اجتماعی از آن استفاده می‌کنند.
به گفته سفیر سابق ایران در ژنو، سیاست بخشی از حقوق بشر است که از این لحاظ چالش محسوب می‌شود.
